ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ
- ΗΧΗΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΥΦΛΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
- ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ EPUB ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΑΜΒΛΥΩΠΙΑ
- ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ BRAILLE ΓΙΑ ΤΥΦΛΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
- ΨΗΦΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΩΝ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΑΜΒΛΥΩΠΙΑ
ΗΧΗΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΥΦΛΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
Η Διεύθυνση Εκδόσεων του ΙΤΥΕ-Διόφαντος έχει ξεκινήσει ένα πιλοτικό έργο με στόχο την ανάπτυξη ψηφιακής βιβλιοθήκης με ηχητικά σχολικά βιβλία για τυφλούς μαθητές. Σκοπός είναι η μελέτη και βελτίωση όλων των τεχνικών ζητημάτων που θα συμβάλλουν στη δημιουργία ενός εργονομικού περιβάλλοντος πρόσβασης σε ηχητικά βιβλία με τις ιδιαιτερότητες που προκύπτουν για τα σχολικά βιβλία.
Σε αυτή τη φάση έχουν αναπτυχθεί 10 ηχητικά σχολικά βιβλία. Τα βιβλία αυτά είναι αναρτημένα στον ιστότοπο Ηχητικά Σχολικά Βιβλία.
Έχουν αναπτυχθεί δυο τύποι βιβλίων:
- με τεχνολογία TTS (text-to-speech): τεχνολογία αυτόματης ανάγνωσης.
- ηχογραφημένα βιβλία.
Οι τεχνολογικές περιοχές που μελετήθηκαν και έχουν ήδη επιλυθεί είναι:
- Πρόσθετες δυνατότητες πλοήγησης στο σώμα του σχολικού βιβλίου (πίνακας περιεχομένων, μετάβαση σε σελίδα, μετάβαση σε συγκεκριμένο σημείο του κειμένου)
- Προσθήκη λεκτικών περιγραφών στις εικόνες.
- Οπτική επισήμανση του κειμένου που διαβάζεται.
- Δυνατότητα παράκαμψης δευτερευόντων ηχητικών κειμένων όπως υποσημειώσεις και σελίδες.
- Αξιολόγηση της απόδοσης του TTS στην Ελληνική γλώσσα: Ικανοποιητική λειτουργία σε απλές δομές κειμένου αλλά προβληματική λειτουργία σε συνθετότερες δομές όπως απόστροφοι και ακρωνύμια. Ως επίλυση ακολουθήθηκαν εναλλακτικές προσεγγίσεις όπως η απαλοιφή αποστρόφων και τελειών όπου κρίθηκε απαραίτητο.
- Σωστή αποτύπωση μαθηματικών τύπων με χρήση MathML αλλά αδυναμία ανάγνωσης με TTS στα ελληνικά. Ως εναλλακτική προσέγγιση επιλέχθηκε η χρήση του alt text σε εικόνες με μαθηματικούς τύπους.
- Εργαλεία προσαρμογής κειμένου όπως μεγέθυνση – σμίκρυνση γραμματοσειράς, στοίχιση, χρώμα φόντων.
- Σημασιολογικός εμπλουτισμός στο περιεχόμενο του βιβλίου.
Σε διαδικασία διερεύνησης βρίσκονται:
- Δυνατότητες βελτίωσης απόδοσης του TTS με χρήση SSML
- Δημιουργία βελτίωσης απόδοσης για βελτιστοποίηση του TTS
Η ολοκλήρωση αυτής της φάσης προσδιορίζεται στη λήξη του πρώτου εξαμήνου 2022.
Η δεύτερη φάση προβλέπει τη συμμετοχή εθελοντών εκπαιδευτικών με τη συμβολή των οποίων θα προσδιορισθούν πρακτικές που θα βελτιώσουν την πρόσβαση και χρήση των ηχητικών σχολικών βιβλίων. Θα χρησιμοποιηθούν τεχνικές ερωτηματολογίων και evaluation χρηστών.
Στην τρίτη φάση του έργου θα αναπτυχθούν σχολικά βιβλία τα οποία θα αναρτηθούν στην ψηφιακή βιβλιοθήκη έτοιμα προς χρήση. Στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας θα συνεχιστεί η ενσωμάτωση νέων τεχνικών δυνατοτήτων και βελτιώσεων.
ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ EPUB ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΑΜΒΛΥΩΠΙΑ
Το ΙΤΥΕ-Διόφαντος, θέλοντας να διευκολύνει την πρόσβαση των μαθητών με αμβλυωπία στα σχολικά βιβλία, ξεκίνησε την ανάπτυξη μια εναλλακτικής ψηφιακής μορφής των σχολικών βιβλίων με χρήσιμα εργαλεία για την απλούστευση της διαδικασίας ανάγνωσης.
Μετά από έρευνα και μελέτη των μαθησιακών χαρακτηριστικών των μαθητών με αμβλυωπία ορίστηκε ένα εμπειρικό σύνολο γενικών προδιαγραφών ανάπτυξης των βιβλίων, οι οποίες ενσωματώθηκαν στην τεχνολογία epub.
Στο πλαίσιο αυτού του έργου, από τον Μάιο του 2016 και μέχρι τα τέλη του 2018, αναπτύχθηκαν 61 βιβλία βαθμίδας Λυκείου σε μορφή epub και 12 βιβλία της Γ’ Γυμνασίου. Για τη διαδικασία κατασκευής των βιβλίων σε μορφή epub εργάστηκαν ομάδες μηχανικών υπολογιστών και φιλολόγων.
Η προσπέλαση του ψηφιακού υλικού σε μορφή epub είναι στη διάθεση της μαθητικής κοινότητας μέσω της κατάλληλα διαμορφωμένης σελίδας για μαθητές με αμβλυωπία στον ιστότοπο της Διεύθυνσης Εκδόσεων. Σε αυτή τη σελίδα οι χρήστες μπορούν να κατεβάσουν τα προσαρμοσμένα βιβλία σε μορφή epub και να βρουν αναλυτικές οδηγίες για το πώς θα τα αναγνώσουν σε διάφορες συσκευές.
Τα προσαρμοσμένα βιβλία σε μορφή epub προσφέρουν στο χρήστη τις εξής δυνατότητες:
- Αλλαγή μεγέθους και γραμματοσειράς.
- Καθορισμός στοίχισης των κειμένων.
- Αλλαγή χρώματος φόντου.
- Μεγέθυνση των εικόνων και των πινάκων δεδομένων.
- Αναζήτηση λέξης ή φράσης.
- Δυναμικός πίνακας περιεχομένων.
- Μαρκάρισμα κειμένου, εισαγωγή σημειώσεων και σελιδοδεικτών.
- Αντιγραφή κειμένων.
Τέλος, επιτυγχάνεται οικονομία χώρου και βάρους, διότι όλα τα βιβλία είναι οργανωμένα σε μια ψηφιακή βιβλιοθήκη και επιτρέπουν στον μαθητή να έχει άμεση πρόσβαση σε αυτά και να επιλέγει γρήγορα όποιο τον ενδιαφέρει.
ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΜΟΡΦΗ BRAILLE ΓΙΑ ΤΥΦΛΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ
Το ΙΤΥΕ-Διόφαντος έχει συνάψει προγραμματική συμφωνία με το Κέντρο Εκπαίδευσης & Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ) και χρηματοδοτεί την παραγωγή και διανομή των διδακτικών βιβλίων σε μορφή Braille για τυφλούς μαθητές.
ΨΗΦΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΩΝ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΑΜΒΛΥΩΠΙΑ
Το ΙΤΥΕ-Διόφαντος έχει την αρμοδιότητα παραγωγής και διανομής ειδικής έκδοσης σχολικών βιβλίων τα οποία να ικανοποιούν τις ιδιαίτερες απαιτήσεις μαθητών με αμβλυωπία. Οι μαθητές με αμβλυωπία χρησιμοποιούν βιβλία με μεγάλες γραμματοσειρές (Arial 18 Bold και Arial 28 Bold).
Στο πλαίσιο του έργου «Προσαρμογή και επεξεργασία ψηφιακού υλικού σχολικών βιβλίων για μαθητές με αμβλυωπία» πραγματοποιήθηκε η προσαρμογή του προεκτυπωτικού ψηφιακού υλικού για την πλειοψηφία των εγκεκριμένων σχολικών βιβλίων Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου σε μεγαλύτερες γραμματοσειρές, προκειμένου το υλικό αυτό να χρησιμοποιηθεί για την εκτύπωση και διανομή των βιβλίων σε μαθητές με αμβλυωπία.
Αρχικά, το ΙΤΥΕ-Διόφαντος παρέλαβε σε μορφή word/pdf, από ομάδα εκπαιδευτικών του Υπουργείου Παιδείας, ένα μέρος των βιβλίων Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου που είχαν προσαρμοστεί σε μεγαλύτερες γραμματοσειρές. Στη συνέχεια και σε διάστημα 3 ετών προσαρμόστηκαν από το ΙΤΥΕ-Διόφαντος τα υπόλοιπα 24 βιβλία Δημοτικού, 39 βιβλία Γυμνασίου και 63 βιβλία Λυκείου.
Το παραχθέν ψηφιακό υλικό, που αντιστοιχεί σε 440 τόμους Δημοτικού, 480 τόμους Γυμνασίου και 580 τόμους Λυκείου, οργανώθηκε σε πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης προεκτυπωτικού υλικού και χρησιμοποιείται στις εργασίες παραγωγής των βιβλίων μαθητών με αμβλυωπία.
Η προσαρμογή του προεκτυπωτικού ψηφιακού υλικού ακολουθεί συγκεκριμένες προδιαγραφές για το μέγεθος της σελίδας, τη γραμματοσειρά, το διάστιχο, τη στοίχιση, τα περιθώρια της σελίδας, τις υποσημειώσεις του κειμένου, την αρίθμηση των σελίδων, τον πίνακα περιεχομένων, τη μορφή των εξώφυλλων.
Για τη διαδικασία της παραπάνω προσαρμογής εργάστηκαν ομάδες μηχανικών υπολογιστών, γραφιστών και φιλολόγων.
Οι σχολικές μονάδες έχουν τη δυνατότητα να καταγράφουν τις ανάγκες τους σε βιβλία για μαθητές με αμβλυωπία μέσω της σελίδας τους. Η συσκευασία των βιβλίων γίνεται ατομικά, ανά μαθητή, και τα βιβλία αποστέλονται σε κάθε σχολική μονάδα με εταιρεία ταχυμεταφορών courier.
